Szkolny przykład zrównoważonego projektowania

Duże, przeszklone powierzchnie, mnóstwo światła dziennego i widoki to elementy wyróżniające najbardziej zieloną szkołę w Norwegii. W wielokrotnie nagradzanym budynku, w którym mieści się nowa szkoła średnia w Horten, naturalne materiały i odważne wybory środowiskowe wyznaczyły standardy na przyszłość. 

Jasny i energooszczędny 

W 2015 r. rada gminy Vestfold postanowiła zostać najbardziej ekologiczną gminą w Norwegii. Dlatego naturalnym było postawienie na silny profil środowiskowy, gdy podjęto decyzję o budowie nowej szkoły średniej w Horten. Gmina podjęła ambitną decyzję, opowiadając się za systemem klasyfikacji środowiskowej, który integruje zrównoważony rozwój na każdym poziomie.  

„To był wspaniały proces. Wszyscy byli zdeterminowani, aby znaleźć odpowiednie rozwiązania środowiskowe i architektoniczne, a także spełnić życzenia dewelopera i użytkowników” – mówi architekt Grethe Brox-Nilsen z LINK Arkitektur. 

Budynek ma cztery piętra, a także piwnicę i pomieszczenie techniczne na dachu, które spełnia wiele wymagań w zakresie logistyki, układu pomieszczeń i dostępności. Ponadto ważne było zachowanie bliskości parku znajdującego się na zewnątrz. 

Chodziło o uzyskanie efektu implementacji sąsiadującego parku do budynku i stworzenia silnego powiązania z naturalnym otoczeniem szkoły. Pomysł ten został zrealizowany przez uzyskanie efektu kontynuacji ścieżek z historycznej części parku przez cały budynek. W ten sposób szkoła otwiera się na park i sprawia to, że budynek wydaje się otwarty. 

„Ulica wije się przez budynek i łączy nas z resztą parku. Szklane fasady zapewniają dobre światło dzienne i widoki. Możesz przez cały czas orientować się, gdzie jesteś. Umożliwia to dobry kontakt z terenem na zewnątrz szkoły” – wyjaśnia Brox-Nilsen. 

Miejsce spotkania zrównoważonego rozwoju i estetyki 

Szkoła średnia Horten spełnia zarówno standardy budynku pasywnego, jak i budynku plus energetycznego. Budynek ma 3700 m2 paneli słonecznych, 13 studni geotermicznych, wodną instalację grzewczą i imponującą skutecznością izolację ścian i sufitów. Rygorystyczne wymagania dotyczące poziomu toksyn, emisji w transporcie, współczynnika recyklingu i szczelności spowodowały, że wszystkie materiały musiały zostać dokładnie ocenione. 

„Naprawdę zastanawialiśmy się, jak to osiągnąć. Było tylko kilka innych budynków, które moglibyśmy wykorzystać jako odniesienie, a ten budynek stawia znacznie wyższe wymagania niż te określone przepisami technicznymi. Jedno z pytań, na które musieliśmy odpowiedzieć, dotyczyło rodzaju materiału, jaki powinniśmy wykorzystać, jeśli nie możemy użyć betonu? Skończyło się na litym drewnie” – mówi architekt. 

Paleta materiałów oparta jest na zastosowaniu materiałów przyjaznych dla środowiska, a ściany zewnętrzne, podłogi i główne schody wykonane są z drewna. Wewnątrz zastosowano drewno dębowe i parkiet dębowy. Na zewnątrz architekt wybrał niepoddane obróbce sosnowe deski elewacyjne. Drewno stanowi uderzający kontrast z dużymi płaszczyznami ze szkła wspartymi na profilach aluminiowych nadających się do recyklingu z firmy Sapa należącej do Hydro. Rezultatem jest kompaktowy i ciepły budynek ze wspaniałym oświetleniem. 

„Trudnym wyzwaniem było zapewnienie ochrony przed światłem dziennym w tak zwartym budynku, szczególnie w salach lekcyjnych i w pomieszczeniach gospodarczych zwróconych w stronę atrium” – dodaje Brox-Nilsen. 

Rozwiązaniem okazało się zbudowanie balkonów na wyższych piętrach po jednej stronie atrium. Pomysł polegał na tym, aby wszystkie sekcje prowadziły do atrium, które jest również najważniejszą wspólną przestrzenią w szkole. Sale dydaktyczne znajdują się w niewielkiej odległości od tego pomieszczenia i łatwo do nich dojść, co stwarza poczucie wspólnoty. 

W projekcie budynku zastosowano modelowanie informacji o budowaniu (BIM – Building Information Modeling). BIM to cyfrowe modele 3D budynków, które umożliwiają wizualizację, planowanie, kalkulację kosztów i koordynację budowy oraz usprawniają i upraszczają współpracę między zespołami multidyscyplinarnymi Brox-Nilsen wyjaśnia: 

„BIM stanowił część projektowania. W celu zastosowania kontroli kolizji między różnymi podmiotami wykorzystano model złożony, a także zapewniono wizualne korzystanie z modelu, co pozwalało na uzyskanie przeglądu w 3D. Na placu budowy ustawiono stacje do poruszania się po modelu”. 

Wszystko zaczyna się w pokoju serca 

W szkole atrium nosi nazwę „pokoju serca”. Jest to duża, otwarta przestrzeń zaprojektowana z myślą o wszystkich – o uczniach i nauczycielach. Ta przestrzeń jest główną arterią w budynku. 

„Jedną z głównych wizji szkoły było stworzenie tego pokoju serca, przestrzeni, w której uczniowie będą czuć się komfortowo i która zniechęci do wykluczenia” – mówi Runar Bekkhus, reprezentujący dewelopera, radę gminy Vestfold. 

Pomieszczenie jest otwarte i przytulne, i ma wydzielone strefy do spotkań towarzyskich i pracy. Duże szklane fasady tworzące wejścia od strony wschodniej i zachodniej nadają całej szkole przejrzysty i zachęcający wyraz. Duże dębowe schody zapewniają pionową komunikację w atrium. 

„Uczniowie ustawiają się w kolejce, aby zejść do pokoju serca. Podczas przerw zwijają się po schodach jak wąż, aby przejść w stronę serca budynku. Pokój serca okazał się co najmniej tak dobry, jak sobie wymarzyli” – mówi Runar Bekkhus.  

Zastosowanie tak dużych powierzchni ze szkła, jak i przeszklonego dachu stanowiło jednak wyzwanie dla utrzymania niskiej emisji CO2. Jedną z konsekwencji było dodanie dodatkowych pięciu centymetrów izolacji na ściany zewnętrzne. Trudno byłoby stworzyć duże szklane fasady bez właściwości izolacyjnych profili aluminiowych Sapa. 

Zrównoważony rozwój na światowym poziomie 

Szkoła średnia w Horten została zaprojektowana z myślą o zrównoważonym rozwoju jako podstawowym priorytecie w całym łańcuchu wartości. Obejmowało to wszystko, od wyboru materiałów i rozwiązań energetycznych po recykling odpadów na placu budowy. W sumie przyczyniło się to do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 40 procent w porównaniu z budynkiem, który stanowił punkt odniesienia. 

Bekkhus wyjaśnia, że w trakcie budowy główny nacisk położono na sortowanie odpadów. 

„Przecinaliśmy nawet otwarte worki próżniowe i sortowaliśmy zawartość” – dodaje. 

Szkoła średnia Horten zdobyła nagrodę BREEAM Awards 2019 w kategorii projektów sektora publicznego. BREEAM to wiodący na świecie system klasyfikacji środowiskowej dla budownictwa. Nagroda potwierdza, że nowa szkoła średnia w Horten jest najbardziej ekologiczną szkołą w Norwegii. 

„Ważne jest zrozumienie wpływu architektury na środowisko. Podczas realizacji tego projektu byliśmy całkowicie zaangażowani w zrównoważony rozwój. Oznacza to również, że stworzyliśmy coś, co przetrwa pokolenia” – podsumowuje architekt Brox-Nilsen. 

Sapa Building System offers architects, specifiers, metal fabricators, investors and home-owners worldwide an extensive range of innovative, reliable and
aesthetically pleasing aluminium systems for curtain walling, façades, doors, windows and building-integrated photovoltaics. Sapa Building System is one of the
largest suppliers of aluminium building systems in Europe and is part of the global aluminium company Hydro.